การถ่ายภาพบุคคลผมคิดว่าประกอบด้วยส่วนสำคัญ 4 ส่วนคือเรื่องแสง, ทัศนมิติ, เรื่ององค์ประกอบ และเรื่องอารมณ์ของแบบ
เอาเรื่องแสงก่อน
การถ่ายภาพบุคคลแสงมีส่วนสำคัญเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะที่ตัวแบบ ถ้าเราถ่ายออกมาแล้วแบบหน้ามืดหรือหน้าขาววอก นางแบบคงไม่แฮ้ปปี้แน่ ดังนั้นเรื่องการวัดแสงที่ตัวแบบให้ถูกต้องจึงสำคัญอย่างยิ่ง
อีกเรื่องที่ต้องระวังคือถ้าถ่ายภาพบุคคลตอนเที่ยงๆที่แสงอยู่กลางหัว จะทำให้เกิดเงาใต้ตาใต้แก้มมาก ทำให้ภาพดูแข็งไม่สวย สามารถแก้โดยยิงแฟลชลบเงาหรือใช้แผ่น reflex สะท้อนเพื่อลบเงาได้
เมื่อเราสามารถคุมแสงได้แล้ว คราวนี้ก็มาถึงการเล่นแสงบ้าง
การถ่ายภาพบุคคลมีแสงมาได้หลายทาง มาทางด้านหน้าเราจะเจอบ่อยสุด และถ่ายง่ายสุดเพราะตัวแบบจะได้รับแสงเต็มที่ แต่ผมว่ารูปที่ได้จะดูแบนๆมากที่สุด
แสงจากด้านข้างเป็นแสงที่ทำให้แบบดูมีมิติและน่าสนใจมากขึ้นเยอะครับ ซึ่งเราสามารถเอาไปเล่นแสงเล่นเงาเล่น low key ได้
แสงจากด้านหลัง คล้ายๆการถ่ายย้อนแสง ก็จะให้ภาพอีกอารมณ์นึง ต้องระวังเรื่องการวัดแสงให้ดี
แสงจากด้านล่าง แสงแบบนี้เห็นได้น้อยหน่อย เพราะอารมณ์ภาพจะออกลึกลับ หลอนๆมากกว่า
การถ่ายภาพบุคคลนั้นไม่จำเป็นต้องถ่ายให้หน้าชัดหลังเบลอเสมอไป
คนส่วนมากนิยมถ่ายภาพบุคคลโดยใช้เลนซ์ช่วงเทเลและมีรูรับแสงกว้างๆเพื่อประโยชน์ในการทำระยะชัดตื้น ซึ่งก็เป็นการถ่ายภาพบุคคลที่ดีครับ บางคนใช้ 85 1.2 ถ่ายเต็มตัว ซึ่งสามารถทำให้ถ่ายภาพบุคคลแต่หลังละลายหายได้ดีทีเดียว เลนซ์ในช่วงเทเลยังให้ perspective ค่อนข้างตรงความจริง ถ่ายออกมาหน้าไม่บานไม่เบี้ยว
อย่างไรก็ตาม เลนซ์มุมกว้างก็สามารถถ่ายภาพบุคคลได้น่าสนใจไม่แพ้กันเลยทีเดียว เลนซ์มุมกว้างมีลักษณะพิเศษคือมี distortion เยอะ และให้ระยะชัดลึกมาก ดังนั้นการใช้เลนซ์มุมกว้างถ่ายภาพบุคคลเราจะไม่หวังเรื่องหน้าชัดหลังเบลอ แต่จะเป็นชัดลึกทั้งภาพ, ทัศนมิติที่กว้างแปลกตา นางแบบต้องเข้ามาใกล้กล้องมาก ดังนั้นเรื่องการวางองค์ประกอบภาพให้ดีจะมีบทบาทมาก และอาจต้องยอมรับเรื่องความบิดเบี้ยวเนื่องจาก distortion อีกด้วย
องค์ประกอบภาพ
จริงๆหลักการณ์ก็คล้ายๆการถ่ายภาพทั่วๆไปน่ะครับ เราสามารถยึดกฎสามส่วนมาใช้ได้ วางแบบให้อยู่กลางได้บ้างแต่อย่ามากไปเพราะจะทำให้ภาพขาดจุดสนใจ
การถ่ายภาพบุคคลถ่ายได้ 3 แบบคือเต็มตัว ครึ่งตัว และเน้นใบหน้า
การถ่ายเต็มตัวต้องระวังเรื่องฉากหลัง, องค์ประกอบถาพ และการโพสต์ท่าเป็นพิเศษเพราะแบบจะเป็นแค่ส่วนนึงของภาพและต้องเห็นการแสดงท่าทางเต็มตัว
การถ่ายภาพครึ่งตัวหรือถ่ายสามส่วน การโพสต์ท่าและองค์ประกอบก็ยังคงมีผลอยู่ และเริ่มจะมีการแสดงสีหน้าเข้ามาเกี่ยวข้องมากขึ้น
การถ่ายเน้นใบหน้า ส่วนใหญ่จะไม่เน้นองค์ประกอบภาพแล้ว แต่เรื่องสำคัญคืออารมณ์ทางสีหน้าของแบบ
อีกอย่างที่อยากเน้นคืออย่าถ่ายภาพบุคคลในระดับสายตาตลอด ลองหาโอกาสถ่ายมุมเงย (bird eye view) หรือมุมกด (ant eye view), มุมนอนราบ เพื่อสร้างความหลายหลายของมุมมองครับ
อีกจุดที่มือใหม่ค่อนข้างพลาดกันเยอะในการถ่ายภาพบุคคลคือเรื่องอวัยวะขาดครับ
พยายามอย่าถ่ายออกมาให้ข้อมือขาด ข้อเท้าขาด เพราะจะทำให้แบบดูขาดๆพิกลพิการได้ ก่อนกดชัตเตอร์ทุกครั้งลองเช็คดูว่าภาพทั้งหมดสมบูรณ์ตามที่เราตั้งใจหรือยัง
อารมณ์ของแบบ
ใครที่มาหาว่าการถ่ายภาพบุคคลง่าย มีแบบสวยถ่ายไงก็สวย ผมขอเถียงเลยครับ
จริงๆการถ่ายภาพบุคคลเป็นการฝึกให้เรารู้จักการทำงานร่วมกับคนอื่น ช่างภาพแนวอื่นอาจไม่ต้องพูดได้ แต่ช่างภาพ portrait ยังไงก็ต้องพูด ต้องสื่อสารกับแบบครับ ถ้าเราเจอนางแบบอาชีพ โพสต์ท่าเก่ง แสดงสีหน้าดีก็โชคดีไป (แต่ก็ทำให้เราไม่ได้ฝึก) แต่ถ้าเราเจอแบบมือใหม่ โพสต์ไม่ดี สีหน้าไม่ได้ ตากล้องเองนี่แหล่ะที่ต้องเป็นคนจัดการสื่อสารกับแบบให้ได้อารมณ์ของภาพที่อยากได้ ซึ่งจะบอกว่ายากมากๆ เพราะแบบแต่ละคนก็ต่างกัน